۱۳۹۰ مرداد ۱۶, یکشنبه

پردازشهای اکو سیستمی دریاچه ارومیه،قلب خاور میانه و الماس جهان

در نقاط مختلف کره  زمین ، اسرار پیچیده فیزیکی و متافیزیکی  وجود دارد که عامل اصلی تفاوتهائیست که از نظر مرغوبیت خاک ، سطح بارندگی ،پوشش گیاهی ، معادن و منابع  زیزمینی و... در میان  هر یک از این مناطق مشاهده میشود و به آنها ارزش و اعتبار میبخشد . از دیدگاه بسیاری از زمین شناسان  و دانشمندان  ژئوفیزیک ، خاور میانه به دلالیل بیشماری ، مرغوبترین و برترین منطقه کره زمین به حساب می آید. به همین دلیل از آن، به عنوان  الماس زمین نیز یاد شده است . اما قلب اصلی این الماس گرانبها ،"دریاچه ارومیه" است که با فعل و انفعالات اکو سیستمی خود ،نقش به سزایی درتغییرات جوی و تحولات زمینی و زیر زمینی منطقه ایفا میکند که تشریح و تفسیر آن بسیار پیچیده و خارج از حوصله این بحث میباشد. اما همینقدر بدانید که ،تغییرات نامتعارف  جوی،عدم بارندگی مطلوب و گرمای بیش ازحدی که چند سالیست موجب بروز مشکلات معیشتی گوناگون مثل  کاهش سطح محصولات کشاورزی و حتی سلامت جسمی و روحی  مردم  منطقه شده است ، بی ارتباط با خشکیدن آب این دریاچه، نمی باشد. مسئله مهمی که تقریبا زندگی همه  اهالی منطقه را تحت تاثیر خود قرار میدهد اما متاسفانه ، متاســـــفانه و باز هم متــــاسفانه   ،کمتر توجهی به آن میشود  و کسانی هم که احیـــانا ،خدای نـــــکرده بخواهند با نیتهایی  غیر سودجویانه و به دور از حغظ منافع  شخصی و صرفا در راستای خدمت به میهنشان ،گامی  موثـــر ،در این راستا بردارند ، با برخوردهای ناخوشایندی  مواجه میشوندکه باز هم باعث تاسف و شرمندگیست.

لطفا ، در ادامه این مطلب به چند گزارش خبری و مطلب علمی ، در این خصوص توجه بفرمائید 
http://img.tebyan.net/big/1387/09/1118720974842331491971781211652341955447184.jpg
دریاچه ارومیه کفن پوش شد/ طوفان نمک مخربتر از ریزگردهای عربی
ارومیه - خبرگزاری مهر: بیش از 15 سال از هشدارهای زیست محیطی مبنی بر خشک شدن و نابودی دریاچه ارومیه می گذرد، اما به دلیل اجرایی نشدن یک طرح عملی برای برون رفت این تالاب از وضعیت بحرانی موجب شده دریاچه ارومیه رفته رفته رخت کفن بر تن کند.
به گزارش خبرنگار مهر، در حال حاضر طرح های متعدد با اعتبارات کلان از جمله بارورسازی ابرها، انتقال آب بین حوزه ای، اجرای طرح های آبیاری تحت فشار با هدف کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و... به تصویب رسیده ولی در حال حاضر موانع زیادی از جمله عدم اجرای کارشناسی، کمبود اعتبار بر سر راه اجرایی شدن این طرح ها قرار گرفته تا دریاچه ارومیه روز به روز با بحران شدید دست و پنجه نرم کند.
عدم اختصاص حق آبه دریاچه ارومیه از رودخانه ارس، حضور تیم بارورسازی ابرها در آذربایجان غربی شرقی، بی توجهی به نقش استفاده از آب های زیرزمینی و کاهش منابع ورودی به دریاچه ارومیه، بالا بودن میزان تبخیر آب، کاهش بارندگی ها، احداث سدها از جمله مشکلاتی است که مسئولان مهمترین علل بحرانی شدن دریاچه ارومیه عنوان می کنند اما متاسفانه تاکنون راهکارهای عملی که برای برون رفت از این مشکلات طراحی شده قربانی بروکراسی های اداری و یا مانورهای تبلیغاتی و رسانه ای برخی مسئولان ودستگاه های اجرایی ذیربط شده است.
طرح های دریاچه ارومیه با کاهش اعتبار شدید مواجه است
استاندار آذربایجان غربی در خصوص بحران فعلی دریاچه ارومیه با بیان اینکه با سه راهکار جدی، کاهش بحران دریاچه ارومیه را پیگیری می کنیم اظهارداشت: این سه راهکاری در حال عملیاتی شدن هستند ولی متاسفانه با کمبود اعتبار مواجه هستیم.
وحید جلال زاده انتقال آب از حوزه های دیگر آبی به دریاچه ارومیه، صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی و باروری ابرها در حوزه بارندگی دریاچه ارومیه از جمله این راهکار ها ذکر کرد و بیان داشت: در حوزه کشاورزی نیز با توسعه آبیاری تحت فشار استان های آذربایجان غربی، شرقی و کردستان اقدامات خوبی درحال انجام است و اعتبار خوبی نیز برای پنج سال آینده پیش بینی شده است که باید سریع تر جذب شود.
بارورسازی ابرها نیمه دوم سالجاری اجرایی می شود
وی با بیان اینکه در بحث باروری ابرها در سال گذشته مطالعات خوبی انجام شد که امیدواریم امسال در فصل پاییز اقدامات خوبی انجام شود گفت: مراحل اجرایی این طرح در حال اتمام بوده و تا نمیه دوم سال اجرایی می شود.
این اظهارات در حالی عنوان می شود که جلال زاده اواسط سال 89 از بومی سازی بارورسازی ابرها در کشور و اجرایی شدن آن از پاییز یا زمستان سال 89 خبرداد بود.
اجرای طرح بارورسازی ابرها که دو سالی است از سوی سازمان محیط زیست کشور و اصرار کارشناسان این سازمان مبنی بر بهترین راه نجات دریاچه ارومیه قوت گرفته است در حال حاضر مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی واقع شده است.

در این خصوص نیز امیرشاهرخ حسنعلی‌ زاده، رئیس سازمان هواشناسی استان آذربایجان شرقی در گفتگو با رسانه ها اعلام کرد: روش باورر سازی ابرها،‌ روشی است که از سوی بسیاری از کارشناسان حوزه محیط زیست رد شده است.
وی با وجود اصرار سازمان محیط زیست کشور برای اجرای این طرح، بارورکردن ابرها برای نجات دریاچه ارومیه را صرف هزینه اضافی می‌ داند ومی‌ گوید: با بارورکردن ابرها دریاچه ارومیه سیرآب نمی‌شود.
در این میان استاندار آذربایجان غربی با اشاره به اجرای طرح انتقال آب بین حوزه ای گفت: طرح انتقال آب از حوزه آبریز زاب به دریاچه ارومیه کلنگ زنی شده و عملیات اجرایی آن نیز با 150 میلیارد ریال اعتبار در حال انجام است که امیدواریم با رایزنی های انجام شده بودجه اختصاصی به این پروژه ها افزایش یابد.
جلالزاده با اشاره به اختصاص هزار میلیارد ریال در قالب بحث ریزگردهای عربی، نجات تالابهای بین المللی در معرض تهدید اظهارداشت: یکی دیگر از طرح های نجات دریاچه ارومیه انتقال آب از حوزه آبریز ارس به دریاچه ارومیه با 250 میلیارد ریال است که هنوز اجرایی نشده است.
جلال زاده گفت: متاسفانه حق آبه دریاچه ارومیه از رودخانه ارس پرداخت نمی شود و این آب مستقیم به دریای خزر سراریز می شود.
طرح انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه اجرایی نشد
بحث انتقال آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه نیز از طرحهای بحث برانگیز است؛ نماینده مردم ارومیه انتقال آب از رودخانه ارس با اختصاص اعتبارات کلان طرحی با هدف تامین آب شرب شهرهای تبریز عنوان می کند.
نادر قاضی پور در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از اجرایی نشدن این طرح اظهارداشت: با اجرای طرح انتقال آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه تنها آب شرب شهرهای صوفیان و شبستر از استان آذربایجان شرقی تامین می شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر این طرح هنوز اجرایی نشده و دریاچه ارومیه در وضعیت بسیار نامناسب هر روز در حال نابود شدن است.
قاضی پور اظهارداشت: مهم ترین علت پروژه انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه، برون رفت از بحران خشکی این دریاچه است اما متاسفانه در اصل این پروژه قرار است آب شرب شهرستان های شبستر و صوفیان را تامین کند و کسی به فکر دریاچه ارومیه نیست.
وی پینشهاد داد: آذربایجان شرقی آب شرب لازم برای شهرهای خود را از ارس تامین کند و اجازه بدهد آب مورد نیاز دریاچه ارومیه از رودخانه زرینه رود که در حال حاضر برای تامین آب شرب به تبریز منتقل می شود به دریاچه ارومیه سرازیر شود.
بر اساس اعلام برخی کارشناسان در روزهای گذشته رود خانه زرینه رود 48 درصد آب دریاچه ارومیه را تامین می کرد اما متاسفانه آب این رودخانه در قالب عملیات اجرایی دو مرحله برای تامین آب شرب، صنعت و گردشگری آذربایجان شرقی به این استان منتقل می شود.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نخستین تاثیر نابودی دریاچه روی مردم را مهاجرت اعلام کرد و بیان داشت: اگر دریاچه ارومیه خشک شود کشاورزی به طور کامل از بین می رود و به طور جدی می توانم بگویم که استان آذربایجان از بین می رود.
طرح بارورسازی ابرها باید در آذربایجان غربی مستقر می شد
قاضی پور همچنین با انتقاد از اجرای نه چندان موفق طرح بارورسازی ابرها در استان آذربایجان شرقی گفت: این طرح باید در استان آذربایجان غربی اجرا می شود.
آنچه از صحبت های مسئولان و وضعیت فعلی دریاچه ارومیه می توان انسباط کرد موازی کاری، عدم مدیریت اصولی و عدم اعتقاد راسخ مسئولان برای نجات دریاچه ارومیه بیش از کمبود اعتبار و طرح های اجرا نشده ای است که مرگ دریاچه ارومیه، دومین دریاچه شور دنیا را شتاب بخشیده است.
استاندار آذربایجان غربی 18 تیرماه سالجاری در نشست با اصحاب رسانه از کمبود اعتبارات اجرای طرح های نجات دریاچه ارومیه گلایه مند است از طرفی نماینده مردم ارومیه درمجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اعلام می کند هیچ کمبود اعتبار برای اجرای طرح های نجات دریاچه ارومیه وجود ندارد عدم مدیریت صحیح از منابع موجود را مشکل اصلی بیان می کند.
اعتبار برای نجات دریاچه ارومیه به اندازه کافی وجود دارد
قاضی پور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اعتبار برای نجات دریاچه ارومیه به اندازه کافی وجود دارد اظهارداشت: باید زمینه استفاده درست و مناسب در قالب طرح ها و راهکارهای عملی از این اعتبارات فراهم شود.
وی ادامه داد: چرا مسئولان اعتبارات کلان برای برگزاری جشن های نوروزی شاهنشاهی یا جشنواره های متعدد را تامین می کنند اعتبارات نجات دریاچه ارومیه ازوضعیت بحرانی را نه؟
ریزگردهای عربی یا طوفان نمک
متاسفانه در سالهای اخیر پدیده گرد و غبار از کشورهای عربی مشکلات زیست محیطی زیادی برای بخش ها و مناطق مختلف کشور به وجود آورده است، به گفته کارشناسان در صورت نابودی دریاچه ارومیه که برخی مسئولان زیست محیطی مدت زمان آن را سه الی چهار سال تخمین زده اند شاهد هجوم طوفان نمک در بخش های مختلفی از کشورمان خواهیم بود.
به گفته نادر قاضی پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی خشک شدن دریاچه ارومیه آسیب های جهانی به دنبال خواهد داشت
در حال حاضر بروز پدیده گرد و غبار در کشورهای عربی ناشی از بی توجهی مسئولان این کشور به محیط زیست بوده و کم توجهی به وضعیت فعلی دریاچه ارومیه مشکل مشابه همانند بحران گرد و غبار در منطقه از جمله طوفان نمک را به وجود می آورد.
قاضی پور معتقد است در صورت بروز طوفان نمک نه تنها کشور بلکه کشورهای منطقه ازجمله جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و ... نیز با مشکلات زیست محیطی مواجه می شوند.
حذف سهم کشاورزان مناطق محروم برای توسعه آبیاری تحت فشار
صرفه جویی آب دربخش کشاورزی و استفاده از آبیاری تحت فشار در حال حاضر حلقه مفقوده ای است که نمی توان گفت مورد بی توجهی بلکه کم توجهی قرار گرفته است چرا که اجرای این طرح با توجه به اهمیتی که دارد رضایت بخش نبوده و باید با شتاب هر چه سریعتر اجرایی شود، استاندار آذربایجان غربی در این زمینه نیز گفت: با تصویب اخیر دولت نیز سهم کشاورزان در مناطق محروم برای توسعه آبیاری تحت فشار حذف شده که این موضوع نیز در تسریع در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار موثر خواهد بود.
دریاچه ارومیه از سال 76 شروع به خشک شدن کرده است و در عرض 13 سال، سطح آب دریاچه کاهش زیادی پیدا کرد و در حال حاضر دریاچه مملو از نمک، گویی که کفن پوشیده باشد، به انتظار مرگ خود نشسته است.
دریاچه ارومیه بین دو استان آذربایجان غربی و شرقی واقع شده و حوضه آبریز آن علاوه بر این دو استان، کردستان را هم دربر می گیرد.
خشک شدن دریاچه ارومیه، خطر تبدیل شدن قسمت زیادی از زمین های استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی به نمکزار را به همراه دارد و تاکنون ۲۰۰ هزار هکتار به اراضی بیابانی کشور اضافه کرده است.

 



دریاچه اُرومیه در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است.[۱] آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.
حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است[۲] که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر می‌گیرد. این حوضه با داشتن دشت‌هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌رود.
دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی حیات وحش این دریاچه را تشکیل داده‌اند.[۳]
آب دریاچهٔ ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس‌ها است. به این دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند و آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند. شناکنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند.[۴]
آب دریاچهٔ ارومیه از دستهٔ آب‌های کلروره سدیک می‌باشد و گل دریاچهٔ ارومیه خمیری سیاه‌رنگ و جزو گل‌های کلروره‌ است که دارای خاصیت درمانی برای بیماری‌هایی چون رماتیسم و آرتروز و بیماری‌های زنانه‌است.[۵]
دریاچهٔ ارومیه دارای ۱۰۲ جزیره‌است که همهٔ آن‌ها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند. جزیرهٔ اِشک، زیستگاه پرندگان زیبای کوچک، از جمله مرغ آتش و تنجه و همچنین تعدادی گوزن زرد ایرانی و گوسفند وحشی (قوچ و میش) به آن انتقال داده شده‌اند. برای گشت و گذار در دریاچه و جزیره‌های آن می‌توان از دو کشتی سهند و نوح، یا قایق‌های گوناگون در بندر گلمانخانه بهره گرفت.

 

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مختصات: شرقی′۱۹°۴۵ شمالی′۴۲°۳۷ / ۴۵٫۳۱۷غرب ۳۷٫۷جنوب / -۴۵٫۳۱۷;-۳۷٫۷ (نقشه)
دریاچه ارومیه
Lake urmia.jpg
حوزه آبریز ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع
نام باستانی چیچَست
تعداد جزیره ۱۰۲
استان‌های ساحلی آذربایجان شرقی
آذربایجان غربی
تصویر ماهواره ای از دریاچه ارومیه که در سال ۲۰۰۳ گرفته شده است.دو نیم شدن دریاچه به خاطر پل میان گذر دریاچه در مرکز آن مشخص است.

محتویات

[نهفتن]

تاریخچه

منطقه زیبای کاظم‌داشی در ساحل غربی دریاچه ارومیه
نام کهن این دریاچه چیچَست بوده‌است. این واژه، واژه‌ایست از زبان اوستایی و پارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بوده‌است. دریاچهٔ چیچست در اسطوره‌های ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانهٔ این دریاچه بوده‌است. دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غول‌آسا و سهمگین آن را می‌گشاید و از چنگ دیوان به‌در می‌آورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده و بسیاری از اسطوره‌های دیگر.
در دوران پهلوی به مناسبت پادشاهی رضاشاه پهلوی، به این دریاچه نام رضائیه داده شد.
دریاچهٔ ارومیه یکی از زیستگاه‌های طبیعی مهم در منطقهٔ آذربایجان که در عین حال برای ورزش‌های آبی همانند شنا، قایقرانی و اسکی روی آب نیز بسیار مناسب می‌باشد، در آستانهٔ خشک شدن است. این دریاچه که با سواحل زیبا و آب‌شور خود گردشگران بسیاری را در فصول مختلف و علی‌الخصوص در تابستان به‌سوی خود جلب می‌نماید، از نظر داشتن موادّ معدنی گوناگون، دارای یکی از کمیاب‌ترین منابع طبیعی بوده و امروزه با تهدیدی بسیار جدی روبروست.

خشکیدن دریاچه 

سیر عقب نشینی ساحل دریاچه بین سالهای ۱۳۶۳ و ۱۳۸۲. در تصویر سطح آب دریاچه سند است نه سايه اطراف آن
این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد و طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه می‌باشند. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.[۶] [۷] در اعتراض به خشک شدن دریاچه در فروردین سال ۱۳۹۰ اعتراضی صورت گرفت.[۸]

نگارخانه 

منابع

  1. شماره ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲
  2. شماره ۹۲۰ روزنامه شرق/صفحه ۲۲
  3. شمارهٔ ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲
  4. خبرگزاری ایسنا، سرویس: بهداشت و درمان - عمومی، ۱۳۸۷/۰۶/۰۶ برابر با ۰۸-۲۷-۲۰۰۸ کد خبر: ۸۷۰۶-۰۱۹۵۶: بازدید: اوت ۲۰۰۸
  5. خبرگزاری ایسنا، سرویس: بهداشت و درمان - عمومی، ۱۳۸۷/۰۶/۰۶ برابر با ۰۸-۲۷-۲۰۰۸ کد خبر: ۸۷۰۶-۰۱۹۵۶: بازدید: اوت ۲۰۰۸.
  6. کاهش آب دریاچه ارومیه
  7. روزنامه جام جم، چهارشنبه ۳۰ تیر ۱۳۸۹ صفحه ۱۵
  8. رادیوفردا
  • فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور (شهرستان ارومیه)، سال ۱۳۷۹

جُستارهای وابسته 

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر